W poprzednich artykułach z cyklu dotyczącego kształcenia dualnego w KSAP dowiedzieliście się kim są słuchacze XXXV Promocji – pierwszej prowadzonej w tym systemie – oraz jakim wyzwaniom musieli sprostać w procesie rekrutacji, żeby się nimi stać. Tym razem przyjrzymy się programowi kształcenia.
Kształcenie dualne XXXV Promocji obejmuje 17 tematycznych modułów zajęciowych. Zjazdy odbywają się, co do zasady, raz w miesiącu i trwają tydzień (w dni robocze, od poniedziałku do piątku, w siedzibie KSAP). Wyjątkami są: pierwszy moduł, który trwał dwa tygodnie oraz czterotygodniowy staż zagraniczny w marcu 2025 r. (podczas którego piszę ten artykuł!).
Program obejmuje takie zagadnienia jak: tożsamość i etos służby publicznej, państwo a społeczeństwo, współpraca i komunikacja, państwo a rynek, administracja i polityki publiczne, polityka zagraniczna, planowanie strategiczne, innowacje w administracji publicznej, zarządzanie finansami publicznymi, rozwiązywanie konfliktów i komunikacja kryzysowa, zarządzanie ludźmi i zespołami, techniki i metody skutecznego działania i podejmowania decyzji. Każdy moduł ma swojego opiekuna – eksperta w danej dziedzinie, który odpowiada za treść i spójność modułu oraz ustala zasady jego zaliczenia. Zarówno zajęcia jak i same zaliczenia mogą przybierać różne formy, odpowiednio: wykładów, warsztatów, studiów przypadków i wizyt studyjnych lub: prac projektowych (indywidualnych i grupowych), raportów czy testów.
To jeszcze nie wszystko. Integralną częścią programu kształcenia dualnego jest nauka języków obcych (jednego lub więcej), program mentoringowo-coachingowy, wspomniany już staż zagraniczny, warsztaty problemowe oraz indywidualny program rozwoju. Bardzo chciałabym poświęcić więcej czasu każdemu z tych elementów – zwłaszcza program mentoringowo-coachingowy oraz staż zagraniczny zasługują na uwagę. Jednak zostawmy sobie coś na przyszłość. Zamiast tego oddam głos wykładowcom, którzy przygotowali jedne z najlepszych modułów, które już zrealizowaliśmy.
Dr hab. prof. SGH Rafał Mrówka, odpowiedzialny za moduł dotyczący przywództwa w organizacji (Zarządzanie ludźmi i zespołami), tak opisuje swój program zajęć i doświadczenie ze słuchaczami kształcenia dualnego:
Absolwenci KSAP muszę być przygotowani do pełnienia funkcji menedżerskich, czyli zarządzania zespołami ludzkimi. Właśnie realizacja tego celu jest kluczowa z perspektywy kursu „Zarządzanie ludźmi i zespołami”. Jak być inspirującym liderem dla swojego zespołu, jak wyzwolić zaangażowanie zespołu, jak być inicjatorem zmian, w końcu jak zbudować (sub)kulturę zespołu, która będzie przygotowywała jego członków na wyzwania otoczenia – to główne zadania związane z tym modułem. W mojej ocenie takich kompetencji na poziomie edukacji menedżerskiej można uczyć przede wszystkim na przykładach i studiach przypadków, inspirując słuchaczy do dzielenia się ich wieloletnimi doświadczeniami. Rola prowadzącego to przede wszystkim rola facylitatora procesu wymiany wiedzy, który ukierunkowuje dyskusję, czasami inspirując, czasami wywołując twórczy spór. Wiedza książkowa może być jedynie jej bazą. Ważne jest poszukiwanie własnej drogi i uczenie się na sukcesach, ale też porażkach własnych i innych.
Słuchacze kształcenia dualnego są bardzo wdzięczną grupą do takich działań – jeśli stworzy im się warunki, chętnie dzielą się swoimi doświadczeniami. Praca grupy była niezwykle efektywna z mojej perspektywy. Potwierdziła się moja ocena, że najlepszym sposobem inspirowania doświadczonych specjalistów i menedżerów jest stworzyć im warunki do wzajemnej wymiany wykorzystując różnorodność grupy. Wtedy też sam najwięcej się uczę i dlatego niezwykle cenię sobie pracę z takimi studentami.
Z kolei prof. Monika Sus (Polska Akademia Nauk i Hertie School w Berlinie), odpowiedzialna za przygotowanie modułu dotyczącego polityki zagranicznej (Polska w świecie) tak wspomina zajęcia ze słuchaczami kształcenia dualnego:
Chciałam osiągnąć równowagę między przekazywaną wiedzą (w możliwie różnorodny sposób) a spojrzeniem w praktykę. Zależało mi, żeby po tygodniu zajęć uczestnicy nie tylko mieli perspektywę na to, jak Polska planuje swoją politykę zagraniczną (zarówno od strony administracji, jak i ośrodków eksperckich), ale także zobaczyli, jak wygląda to w praktyce oraz jak układają się relacje bilateralne z naszymi partnerami.
Praca ze słuchaczami XXXV Promocji była świetna! Byli ciekawi, dobrze przygotowani do zajęć i otwarci na wyzwanie, jakim były wizyty w ambasadach i ośrodkach doradztwa politycznego. Zaskoczył mnie ich entuzjazm. Spodziewałam się nieco większego oporu i mniejszej gotowości na przyswajanie wiedzy w ten lekko niekonwencjonalny sposób, tymczasem byli bardzo otwarci. Bardzo doceniłam ich samodzielność, bo jednak ten moduł bazował na pracy słuchaczy w grupach.
Przygotowując moduł doceniłam swój network, ponieważ zorganizowanie siedmiu wizyt w ośrodkach eksperckich wymagało mobilizacji wielu znajomych. Ponadto, zarządzanie oczekiwaniami słuchaczy przed rozpoczęciem modułu jest tutaj kluczowe. Wizyty w ambasadach mają to do siebie, że mogą być przesunięte lub odwołane, więc razem z pracownikami KSAP, których pomoc była bezcenna i za którą bardzo dziękuję, musieliśmy reagować na bieżąco. Wiem, że zmiany w programie mogły zaskoczyć słuchaczy lub rozczarować, więc następnym razem lepiej przygotuję grupę na takie możliwe zawirowania.
Nieprzypadkowo najciekawszymi modułami okazały się te, które miały najbardziej aktywizujący charakter i opierały się na praktycznych zadaniach, podczas których wspólnie szukaliśmy najlepszych rozwiązań konkretnych problemów. Z tych samych powodów bardzo dobrze wspominam również moduły dotyczące tożsamości i etosu służby publicznej oraz współpracy i komunikacji.
Żeby oddać pełen obraz kształcenia XXXV Promocji KSAP muszę uczciwie przyznać, że nie wszystkie moduły zostały przez nas tak dobrze odebrane. Jesteśmy pierwszym rocznikiem kształcenia dualnego i co oczywiste – wielu aspektów nie można było przewidzieć. Nie wszyscy wykładowcy dobrali odpowiednią formę zajęć do naszego poziomu wiedzy i doświadczenia, i nie wszyscy wyczuli, że słuchacze XXXV Promocji to w większości bardzo doświadczeni urzędnicy, którzy błyskawicznie potrafią zestawić teorię z rzeczywistością administracji publicznej. Na szczęście KSAP z dużą otwartością i bardzo uważnie wsłuchuje się w nasze opinie i informacje zwrotne. Tak to widzi sama Szkoła:
Ośrodek Kształcenia Słuchaczy przeprowadza ewaluację kształcenia dualnego, która obejmuje różne aspekty organizacyjne i merytoryczne. Po każdym module za pomocą ankiet zbierane są opinie słuchaczy i wykładowców. Ponieważ jest to pierwszy rok realizacji kształcenia w trybie dualnym, niezwykle ważne dla KSAP jest to, aby na bieżąco monitorować czy forma zajęć, ich tematyka i organizacja odpowiadają potrzebom słuchaczy. Wszelkie sugestie, które na podstawie zebranych danych mogą zostać wdrożone, są natychmiast realizowane. Pozostałe uwagi będą wykorzystywane do doskonalenia programów kształcenia kolejnych roczników. Na podstawie zebranych informacji przygotowany został zmodyfikowany zestaw modułów tematycznych dla kolejnego rocznika kształcenia dualnego, do którego nabór został ogłoszony w lutym.
Wyniki ankiet potwierdzają, że najbardziej efektywne są angażujące formy zajęć, które pozwalają słuchaczom odwoływać się do własnych doświadczeń, co słuchacze chętnie czynią. Szczególnie doceniane są zajęcia prowadzone przez praktyków. Także różnorodne formy zaliczeń modułów spotykają się z pozytywnym odbiorem – zarówno te, które wymagają przygotowania projektów grupowych, jak i te, w których słuchacze indywidualnie opracowują prace zaliczeniowe.
Miejmy zatem nadzieję, że informacje zwrotne pierwszego rocznika (i następnych) kształcenia dualnego oraz bieżąca weryfikacja programu przez KSAP sprawią, że program z każdym kolejnym rocznikiem będzie coraz lepiej dopasowany do potrzeb słuchaczy. Jest to kwestia dużej wagi, bo dobrze skrojony program będący połączeniem modułów podnoszących wiedzę z zakresu funkcjonowania administracji publicznej oraz zajęć rozwijających umiejętności niezbędne do pracy w nowoczesnej administracji dają ogromny potencjał do rozwoju słuchaczy, którzy już dzisiaj są świetnymi urzędnikami, a wciąż mają szansę na więcej, tym bardziej że budują kolejne kompetencje na solidnych podstawach.
Coś o tym wiem, bo XXXV Promocja KSAP w chwili, gdy piszę ten artykuł (marzec 2025 r.) ma za sobą około 60% programu, a już robimy rzeczy, na które jeszcze niedawno nie mieliśmy odwagi. Poznajemy swoje mocne strony, mamy szansę sprawdzić się w zadaniach, z którymi niekoniecznie mamy do czynienia w codziennej pracy. Czy tylko za sprawą przemyślanego i wszechstronnego programu kształcenia? W ogromnym stopniu tak. Ale również dzięki niezwykle sprzyjającemu środowisku, w którym się znaleźliśmy – grupie osób wzajemnie motywujących się, dopingujących, udzielających konstruktywnej informacji zwrotnej i wyrozumiałych. W grupie osób, w której możemy codziennie czegoś się od siebie uczyć i nie bać się popełniać błędów, co w naszej kulturze nie jest niestety oczywistością. W grupie osób, z którymi mamy odwagę robić niezwykłe rzeczy i których na pewno będzie nam bardzo brakowało, gdy ta przygoda się skończy.
Przygotowała: Joanna Furs – XXXV Promocja KSAP
